Ciągle gasisz pożary? Poznaj narzędzia myślowe teorii ograniczeń
"Zarządzanie staje się ciągłą żonglerką polegającą na decydowaniu, gdzie przydzielić przepracowanych ludzi i który z rozpoczynających się kryzysów chwilowo zignorować." R. Bohn (2000).
Minęło ponad 20 lat, a mam wrażenie, że trudno byłoby lepiej opisać obecną rzeczywistość wielu menedżerów.
Dlaczego tak trudno jest trwale rozwiązać problemy?
W organizacjach zazwyczaj mamy więcej problemów, niż czasu, żeby je rozwiązać. Dopóki drobne problemy możemy zignorować, nie ma to większych konsekwencji. Gorzej, kiedy chroniczne gaszenie pożarów staje się naszą codziennością, pochłaniając naszą uwagę i ogromne zasoby czasowe.
W większości przypadków myśląc o optymalizacjach, skupiamy się na lokalnych usprawnieniach, tracąc z oczu szerszą perspektywę i spojrzenie na organizację jako całość, system. Niestety, bardzo często “rzucamy się” na rozwiązywanie problemów, które są najbardziej widoczne, ale które w rzeczywistości są jedynie objawami, a nie przyczynami trudności. Natomiast nieodpowiednio rozwiązane problemy, generują nowe problemy. I tak w kółko.
Skupienie, jako centralny punkt Teorii Ograniczeń (TOC)
Twórca Teorii Ograniczeń, dr Eliyahu Goldratt, powiedział kiedyś, że gdyby miał sprowadzić całą tę teorię do jednego słowa, byłoby to SKUPIENIE. [1]
Skupienie definiowane jako robienie właściwych rzeczy. Skupienie, które jest ostatecznym czynnikiem ograniczającym każdej organizacji.
Narzędzia myślowe teorii ograniczeń
Teoria ograniczeń dostarcza szeregu narzędzi (tzw. narzędzia logicznego myślenia), które pomagają skupić uwagę na właściwych rzeczach. Pomagają ustalić co zmienić, na co zmienić i jak spowodować zmianę. Narzędzia są wykorzystywane od ponad 40 lat i ewoluują na przestrzeni czasu.
Poniżej staram się przedstawić możliwie aktualny i uniwersalny zestaw:
Drzewo celu - pomaga zdefiniować cele, kluczowe czynniki sukcesu i warunki konieczne do osiągnięcia ich. Może służyć jako kompas w wykorzystaniu innych narzędzi
Drzewo stanu obecnego (current reality tree) - pozwala na stworzenie mapy aktualnej sytuacji - zobrazowanie powiązań przyczynowo-skutkowych pomiędzy obserwowanymi problemami, i odkrycie przyczyny, która jest źródłem pozostałych problemów. Odpowiada na pytanie: CO zmienić?
(Rozwiewanie chmury (evaporating cloud) - pozwala na zobrazowanie każdego problemu, czy dylematu jako konfliktu, znalezienie i usunięcie błędnych założeń, oraz kreatywne poszukiwanie przełomowych rozwiązań (typu win-win).
Drzewo stanu przyszłego (future reality tree) - obrazuje logiczny model przyszłego systemu i służy do odpowiedzi na pytanie - NA CO zmienić?
Drzewo przeszkód / drzewo ambitnego celu (prerequisition tree) - służy do planowania działań, które prowadzą do osiągnięcia trudnych, ambitnych, a nawet nierealnych celów. Odpowiada na pytanie: JAK spowodować zmianę
Drzewo strategii i taktyki (strategy and tactics tree) - służy do komunikacji i synchronizacji działań. Jest to najnowsze i najbardziej złożone narzędzie, umożliwiające kompleksowe zarządzanie zmianą strategiczną w przedsiębiorstwie.
Narzędzia myślowe teorii ograniczeń zapewniają systemowe podejście do analizowanych problemów. Dzięki graficznemu przedstawieniu poprawiają też komunikację i zwiększają szansę na jasne przedstawienie rozwiązania. Umożliwiają podejmowanie szybkich i trafnych działań - co jest szczególnie ważne w czasach, gdy zwinność jest podstawą konkurencyjności. [2]
[1] Theory of Constraints Handbook, J. F. Cox, J.G. Schleier, Jr
[2] Logika zmiany: Narzędzia myślowe TOC dla menedżerów, L. Scheinkopf
Sprawdź inne artykuły dotyczące narzędzi logicznego myślenia:
